آيا واقعا مي توان با استفاده از برخي روش ها هوش کودکان را بالا برد؟
خب، بايد بگوييم که گاهي اوقات بله. شواهدي وجود دارد که نشان مي دهد:
- بازي با بلوک هاي خانه سازي دريچه جديدي به روي کودکان باز مي کند تا بتوانند انواع مهارت هاي شناختي را ياد بگيرند و آنها را در خودشان افزايش بدهند.
- برنامه هاي آکادميک و علمي مهارت تفکر انتقادي را به کودک شما مي آموزند و مي توانند عملکرد شناختي و ذهني او را بالا ببرند.
- بعضي از بازي هاي روميزي براي تقويت مهارت هاي رياضي کودکان در سالهاي قبل از مدرسه موثرند.
- بازي هاي ويديويي خاصي هم مي توانند مهارت ها و هوش فضايي کودکان را افزايش بدهند.
ولي با همه اينها، خيلي از محصولات فکري هم بي اثر هستند. به عنوان مثال، يک آزمايش کنترل شده نشان داد که نوزادان نمي توانند مهارت خواندن را از طريق برنامه هاي آموزشي در رسانه ها ياد بگيرند. علاوه بر اين شواهد نشان مي دهد کودکان خيلي کم سن و سال، صحبت کردن را با تماشاي فيلم هاي آموزشي ياد نمي گيرند، بلکه اين مهارت را از طريق گوش دادن و تعامل با انسان‌ها به صورت زنده ياد مي گيرند.
درباره روش هاي افزايش هوش نوزادان و کودکان باورها و تصورات عاميانه غلطي هم وجود دارد؛ مثلا اينکه بعضي ها مي گويند تمجيد کودکان و تعريف کردن از آنها به خاطر هوش بالايشان باعث افزايش عزت نفس و بهبود عملکرد تحصيلي شان مي شود تصور درستي نيست. اتفاقا برعکس! در واقع يک سري آزمايشات مهم و چشمگير نشان مي دهد که تعريف کردن از کودکان به خاطر هوش بالايشان و تمجيد آنها به دليل باهوش بودنشان باعث مي شود بچه ها احمقانه رفتار کنند.
قضيه وقتي جالبتر مي شود که بدانيد مشخص شده که باورهاي ما درباره در مورد هوش ميتواند روند يادگيريمان را مختل کند. در واقع افرادي که باور دارند هوش يک ويژگي ثابت و تغييرناپذير است، نسبت به سايرين کمتر از اشتباهات خودشان درس مي گيرند و در مدرسه هم عملکرد ضعيف تري دارند.
حتما نکات مراقبت از نوزاد را بلد باشيد: مراقبت از نوزاد با 8 روش (داشتن نوزاد شاد و سالم)
علاوه بر اين، آزمايش ها نشان مي دهد که آگاهي کودک شما از کليشه ها و باورهاي اجتماعي رايج درباره هوش و موفقيت (مثلاً باور اينکه «دخترها مهارت هاي زباني قويتري دارند» يا «بچه هاي آسيايي نابغه رياضي هستند»)، باعث تضعيف عملکرد تحصيلي او مي شود.
حالا ما اينجا هستيم تا روش هاي علمي و اثبات شده اي را در اختيارتان بگذاريم که از طريق آنها پدر و مادرها مي توانند هوش فرزندان کوچکشان را افزايش بدهند.
نشانه هاي اوليه ي باهوش بودن نوزاد
نوزادان باهوش از زمان تولد نشانه هايي از خود بروز مي دهند که نشان از هوش و ذکاوت بالاي آنها دارد. اگر متوجه اين نشانه ها در فرزندتان شديد، بايد به فکر پرورش ذهن آنها باشيد و تا جاييکه مي توانيد به شکوفايي استعدادهاي او کمک کنيد.
نوزادان باهوش علائم زير را در مراحل مختلف پس از تولد از خود نشان مي دهند. برخي اين علائم بلافاصله پس از تولد ظاهر مي شود در حالي که برخي ديگر در طول يک سالگي نشان داده مي شوند. نشانه هاي کودک باهوش عبارتنداز:
1-سطح هوشياري بالايي دارد سوابق نشان مي دهد کودکي که به نظر مي رسد توجه زيادي به رويدادهاي اطراف خود دارد، ضريب هوشي بالايي دارد.
2-براي صحبت کردن اشتياق زيادي دارد کودکي که سعي مي کند قبل از زمان مورد انتظار صحبت کند، هوش بالايي دارد. اين کودکان اولين کلمات قابل تشخيص خود مانند “مامان” يا “دادا” را تا 10 ماهگي به زبان مي آورند.
3-زودتر از همسالان خود به ساير توانايي ها دست پيدا مي کند نوزاداني که مي توانند به توانايي هاي ديگري مانند راه رفتن در نه ماهگي، خزيدن قبل از شش ماهگي و نشان دادن استعدادهاي ديگر قبل از زمان مورد انتظار دست پيدا کنند، از هوش بالايي برخوردار هستند.
4-به توانايي هاي خود ايمان دارد وقتي مشاهده مي کنيد که فرزندتان دوست دارد چيزهايي را به تنهايي امتحان کند، نشانه ي هوش و ذکاوت بالاي او است.
روند تکامل نوزاد تا ? ماهگي (نشستن، خنديدن و ديدن)
5-حافظه ي قوي دارد به ياد آوردن خاطرات گذشته، يکي ديگر از نشانه هاي باهوش بودن کودک است. به عنوان مثال اگر کودک مي تواند چهره هايي که در گذشته ديده است را تشخيص دهد و به ياد داشته باشد که اسباب بازي هايش را در کجا گذاشته است، احتمالا از هوش بالايي برخوردار است.
6-تمرکز بالايي دارد نوزاداني که در 10 ماهگي مي توانند تا 12 دقيقه تمرکز خود را بر روي يک کار، تصوير، اسباب بازي، شخص و… حفظ کنند، به احتمال زياد از ضريب هوشي بالايي برخوردار هستند. صداهاي محيط به راحتي حواس اين کودکان را پرت نمي کند چون آنها از تمرکز بالايي برخوردار هستند.
7-بازي با کودکان بزرگتر را ترجيح مي دهد علاقه ي کودک به بازي با کودکان بزرگتر، نشاندهنده ي اين است که او مي خواهد اطلاعات بيشتري نسبت به گروه سني خود کسب کند. بنابراين به فرزندتان اجازه دهيد با کودکان بزرگتر از خود ارتباط برقرار کند زيرا اين به تقويت استعدادهاي او کمک مي کند.
8-به موسيقي علاقه ي زيادي دارد نوزادي که در رحم مادر به طور مداوم صداي موسيقي مي شنود، احتمالاً عاشق موسيقي خواهد شد. عشق به موسيقي، از نشانه هاي باهوش بودن کودک است. شما مي توانيد با معرفي آلات موسيقي متناسب با سن کودک، به او کمک کنيد تا اين استعداد را در خود تقويت کند.
9-لجبازي مي کند کودکي که براي رسيدن به خواسته هاي خود تلاش مي کند، احتمالا هوش بالايي دارد. اين کودکان ترجيح مي دهند که راه خود را ادامه دهند و تسليم نشوند.
ورزش و هوش
اين مورد هم جالب است و هم غير منتظره! شايد باورش برايتان سخت باشد ولي واقعيت اين است که ورزشهاي هوازي رشد مغز را تحريک مي کنند و توانايي ما را براي يادگيري چيزهاي مختلف افزايش مي دهند. همچنين مطالعات نشان مي دهد که ورزش کردن به کودکان کمک مي کند تا توجه و تمرکزشان را در مدرسه بالا ببرند. اما اين ميان يک نکته هم وجود دارد: ورزش کردن بايد داوطلبانه و خودخواسته باشد نه اينکه کودک را وادار و مجبور به ورزش کردن کنيد.
بازي کردن
بازي کردن هم سرگرم کننده است و هم باعث تقويت يادگيري، افزايش حافظه و رشد بهتر قشر مغز مي شود. علاوه بر اين، برخي بازي ها مي توانند هوش فضايي، استدلال خلاف واقع و مهارت هاي رياضي را افزايش بدهند و باعث رشد کلامي و زباني کودک بشوند.
چه چيزي نوزاد را آرام مي کند؟ (8 روش علمي موثر)
حافظه کاري: ضريب هوشي جديد؟
تحقيقات جديد نشان مي دهد که ظرفيت حافظه فعال يا همان حافظه کاري (working memory) نسبت به آي کيو (IQ) يا ضريب هوشي، بهتر مي تواند ميزان پيشرفت تحصيلي کودکان را نشان بدهد. حافظه کاري در واقع دفترچه يادداشت ذهني ماست که براي فکر کردن چيزهاي مختلف و حل مشکلات و مسائل از آن استفاده مي کنيم.
حرکات و حالات بدن
به جز مواردي که گفته شد، شواهد نشان مي دهند که حالات و حرکات بدن شما يا عبارتي ژستي که به خودتان مي گيريد توانايي تان در به خاطر سپردن چيزهاي مختلف و يادگيري مسائل را افزايش مي دهد. خانم سوزان گلدين ميدو (Susan Goldin-Meadow)، روانشناس شناختي و همکارانش در اين رابطه مجموعه اي از آزمايشاتي را انجام داده اند که نشان مي دهد بچه ها کلمات، رويدادها و اتفاقات و يا حتي درس‌هاي رياضي را زماني که از دست هايشان استفاده مي کنند به خاطر مي آورند.
حساسيت والدين، دلبستگي مطمئن و ايمن و هوش
محققان در مطالعاتشان به رابطه بين ضريب هوشي کودک و ميزان دلبستگي او به پدر و مادرش اشاره کرده اند. به عنوان مثال، تحقيقي که روي 36 مادر از طبقه متوسط و کودکان سه ساله آنها انجام شد نشان داد کودکاني که به طور ايمن و مطمئني به مادرانشان دلبسته بودند از نظر هوشي 12 امتياز بيشتر از کودکاني که به مادرشان دلبستگي ناايمن داشتند کسب کردند.
حالا اين سوال به وجود مي آيد که چه چيزي باعث ايجاد اين همبستگي بين مادر و فرزند مي شود؟ اين امکان وجود دارد که کودکان باهوش تر راحت تر به والدين خود دلبسته مي شوند. به عنوان مثال، بچه هاي باهوش تر احتمالاً در تفسير رفتارهاي پدر و مادر خود و پيدا کردن مناسب ترين واکنش براي مواجهه با آن بهتر عمل مي کنند.
در عين حال شواهدي هم وجود دارد که نشان مي دهد سبک فرزند پروري پاسخگو که باعث افزايش دلبستگي و اطمينان فرزند به والدين مي شود نيز در تقويت توانايي هاي ذهني و فکري بچه ها موثر است. در اين تحقيقات، محققان به طور تصادفي مادراني را انتخاب کردند تا به آنها تکنيک هاي فرزند پروري پاسخگو را آموزش بدهند. نتايج اين تحقيق نشان داد نوزادان مادران آموزش ديده در مقايسه با مادراني که از سبک فرزند پروري سختگيرانه يا مقتدرانه پيروي مي کردند رشد بيشتري در مهارت هاي شناختي داشتند.
رژيم غذايي دوران شيردهي (? ماده ضروري و بهترين و بدترين ها)
علاوه بر اين، تحقيقات ديگري نيز نشان مي دهد نوزادان شيرخواره اي که والدين واکنشي و پاسخگو دارند از رشد ذهني بيشتري برخوردار مي شوند.
طرز فکرها و باورهاي مخربي که مانع از پيشرفت کودک شما مي شود
آيا فرزند شما معتقد است که هوش يک ويژگي ثابت است؟ اگر اينطور است بايد باورهاي او را تغيير بدهيد. آزمايش ها نشان مي دهد باورهاي ما راجع به هوش مي تواند فرايند يادگيري مان را مختل کند. افرادي که معتقدند هوش يک ويژگي ثابت و بدون تغيير است و نمي توان آن را افزايش داد، بيشتر از سايرين از مواجهه با مشکلات و چالش ها اجتناب مي کنند. علاوه بر اين، چنين افرادي کمتر از اشتباهات خودشان درس مي گيرند و باور دارند که هوششان هميشه همينقدر خواهد بود و نمي توان براي آن کاري کرد.
آيا فرزندتان معتقد است که «افرادي مثل من» از نظر تحصيلي خوب نيستند؟ اگر جوابتان به اين سوال مثبت است، بايد بدانيد که باور او درباره خودش و هوشي که دارد باعث عملکرد ضعيف او در مدرسه مي شود. شايد بنظرتان اين مساله فقط يک جور توجيه به نظر برسد اما فراموش نکنيد که باورهاي ما شخصيتمان را شکل مي دهند. اگر فرزندتان متقاعد شده جزو افراديست که هيچ وقت نمي توانند موفقيتي در مدرسه کسب کند، وقت آن رسيده کمکش کنيد باورهاي مثبت و جديدي خلق کند.
تعريف و تمجيد کردن چگونه باعث کاهش توانايي يادگيري کودکان مي شود؟
تحسين و تمجيد کردن کودکان مي تواند انگيزه بزرگي در آنها ايجاد کند، ولي در عين حال مي تواند باعث شود بچه ها روي اهداف اشتباه تمرکز کنند. تحقيقات نشان مي دهد تحسين و تعريف هاي نادرست در واقع نتيجه معکوسي دارد و باعث مي شود انگيزه کودکان تضعيف شود و بچه ها هنگام مواجهه با شکست احساس درماندگي و نااميدي کنند. پس حواستان به تعريف هايي که از فرزندتان مي کنيد باشد. تحسين کردن دقيقا مثل يک شمشير دولبه عمل مي کند و مزايا و معايب خاص خودش را دارد.
رابطه خواب و هوش
بخوابيد و ياد بگيريد! اين يک فانتزي نيست، بلکه يک واقعيت است. شواهد قانع کننده اي وجود دارد که نشان مي دهد اگر مدت کوتاهي پس از مطالعه کردن بخوابيم، احتمال اينکه چيزي که ياد گرفته ايم در حافظه مان باقي بماند و همينطور شانسمان براي دستيابي به اطلاعات جديد بيشتر مي شود.
12 دليل گريه و ايرادگيري نوزاد هنگام شير خوردن
البته لازم نيست براي اينکار شب تا صبح بخوابيد! چرت‌هاي کوتاه 60 دقيقه‌اي هم مي توانند در افزايش توانايي يادگيري شما موثر باشند؛ البته به شرطي که خوابتان خواب موج آهسته يا همان عميق باشد. خواب موج آهسته مرحله سوم خواب است که در آن حرکت سريع چشم وجود ندارد.
اين روند هم روي کودکان و هم روي بزرگسالان تاثير مثبت مي گذارد. بنابراين بهتر است از الان به بعد به فکر برنامه ريزي مناسبي براي مطالعه و خواب کودکتان باشيد تا توانايي يادگيري او را افزايش بدهيد. البته يادتان باشد که متاسفانه مواردي که قبلا ياد گرفته شده اند و در ذهن نهادينه شده اند با چرت هاي کوتاه مدت تغييري نخواهند کرد، بلکه براي مواردي که به تازگي در حال آموخته شدن هستند موثر است.
خواب و رشد ذهني
تحقيقات همچنين نشان مي دهد که کم خوابي طولاني مدت تاثير منفي زيادي روي عملکرد ذهني کودکان دارد. در مطالعه اي که روي کودکان کانادايي 2.5 تا 6 ساله انجام شد، محققان دريافتند کودکاني که در دوران نوپايي کم خواب بوده اند در سن 6 سالگي در تست هاي رشد عصبي ناموفق تر از بقيه بچه ها عمل کرده اند.
اين مساله حتي درباره کودکاني که خواب آنها بعد از 3 سالگي بهبود يافته و قبل از آن کم خوابي داشتند هم صدق مي کرد. محققان حدس مي زنند که دليل اين مساله وجود “دوره بحراني” در اوايل کودکي است که در آن بازه کم خوابي اثرات مضري براي کودکان خواهد داشت.
رياضي، منطق و تفکر انتقادي
استانيسلاوس دهين (Stanislaus Dehaene) دانشمند شناختي و متخصص مغز رياضي است و در اين خصوص بيان مي کند که خيلي از بچه ها به اين دليل مهارت رياضي ضعيفي دارند چون احساس مي کنند نمي توانند براي اعداد حس شهودي و قابل لمسي براي خودشان ايجاد کنند و دلسرد مي شود.
برخي بازي هاي روميزي مي تواند به کودکان در سالهاي قبل از مدرسه کمک کند تا مهارت هاي رياضي شان را افزايش بدهند. به اين ترتيب در دوران مدرسه مي توانند عملکرد بهتري در رياضيات داشته باشند.
آموزش ? تا از بهترين راههاي افزايش هوش کودکان زير ? سال
درباره منطق چطور؟ مطالعات تجربي نشان مي دهد برخي درس هاي مرتبط با منطق پايه، آزمون هاي فرضيه اي و استدلال ها مي تواند تفکر انتقادي و ضريب هوشي کودکان را افزايش بدهد. متاسفانه چنين دروسي حتي جزو دروس رايج دوران دبيرستان هم نيستند چه برسد به دروس دوره راهنمايي و ابتدايي!
در واقع اوضاع حتي بدتر از اين هم است. رسانه ها و شبکه هاي اجتماعي مختلف چيزهايي به کودکان ما ياد مي دهند که باعث کور شدن ذهن آنها مي شود. تاثيري که رسانه ها روي کاهش هوش و عملکرد ذهني کودکان دارند قابل چشم پوشي نيست.
هوش فضايي (Spatial intelligence)
مهارت هاي فضايي براي موفقيت در زمينه هاي مختلف از فيزيک و مهندسي گرفته تا معماري و هنرهاي تجسمي ضروري و حياتي هستند. عملکرد فرزند شما در زمينه هاي مرتبط با هوش فضايي يک بخش ارثي دارد؛ اما کاملا واضح است که تجربيات آموزشي و اکتسابي نيز مي تواند تاثير زيادي روي افزايش هوش فضايي کودکان داشته باشد.
انتخاب آزاد
بچه ها وقتي مي توانند کاري که بايد انجام بدهند را انتخاب کنند، انگيزه بيشتري از خودشان نشان مي دهند و عملکرد بهتري هم خواهند داشت. البته اين موضوع براي همه بچه ها صدق نمي کند. تحقيق انجام شده روي کودکان انگليسي-آمريکايي و آسيايي- آمريکايي نشان داد در حالي که کودکان انگليسي-آمريکايي ترجيح مي دادند خودشان وظايفي که بايد انجام بدهند را انتخاب کنند، بچه هاي آسيايي- آمريکايي وقتي کارهايشان از توسط افراد معتبر يا همتايان مورد اعتمادشان انتخاب مي شد انگيزه بيشتري براي انجام آنها نشان مي دادند.
در نتيجه مي توان گفت هيچ کدام از رويکردهاي مرتبط با يادگيري به يک اندازه براي همه متناسب نيست. بعضي از بچه ها وقتي معلمشان به آنها حق انتخاب مي دهد پيشرفت بهتر و بيشتري دارند، در حاليکه براي بقيه اين روش را استرس زا و نگران کننده است.
اسباب بازي ها و بازي هايي که مهارت هاي شناختي را تقويت مي کنند
با اينکه شواهد نشان مي دهد بازي هاي ويدئويي اکشن مي تواند مهارت هاي فضايي کودکان را افزايش بدهد و حتي ممکن است به کودکاني که دچار نارساخواني هستند کمک کند تا بهتر و بيشتر ياد بگيرند، ولي مهمترين و موثرترين اسباب بازي ها و بازي هاي رشدي همان اسباب بازي هاي قديمي هستند.
حتما بخوانيد: چه چيزي نوزاد را خوشگل مي کند؟ (10 غذا و 5 ترفند)
به عنوان مثال، تحقيقات نشان مي دهد که بازي با اسباب بازي باعث افزايش مهارت هاي فضايي، رياضي، حل مسئله و مهارت کلامي کودکان مي شود. از جمله بازي هاي موثر و مفيد براي کودکان مي توان به خانه سازي با بلوک هاي ساختني، پازل و جورچين و بسياري از اسباب بازي هاي بي خطر قديمي اشاره کرد.
راه هايي براي تقويت هوش کودکان (پس از تولد)
اگر نشانه هاي اوليه ي باهوش بودن را در فرزندتان کشف کرده ايد، بايد وارد عمل شويد و تمام تلاش خود را بکنيد تا به او کمک کنيد از همه استعدادها و توانايي هاي خود به بهترين نحو استفاده کند.
در اينجا نکاتي وجود دارد که به تقويت هوش کودکان در حال رشد کمک مي کند:
- هر زمان که فرزندتان نشانه هاي هوش و ذکاوت را از خود نشان داد، او را با تشويق کردن، تحسين کردن يا در آغوش گرفتن تشويق نماييد.
- به همان روشي که با کودکان بزرگتر و بزرگسالان حرف مي زنيد، با فرزندتان هم صحبت کنيد و براي او کتاب بخوانيد. اين به کودک کمک مي کند تا مهارت هاي ارتباطي خود را تقويت کند.
- چيزهايي که توجه فرزندتان را به خود جلب مي کند، براي او خريداري کنيد و او را در محيطي خلاق پرورش دهيد تا بتواند بخوبي تمرکز کند.
- کودک را تشويق کنيد که برخي کارها را خودش انجام دهد. به عنوان مثال اسباب بازي ها را در جاهايي قرار دهيد که فرزندتان به آنها دسترسي داشته باشد و او را تشويق کنيد که آنها را نزد شما بياورد.
- اگر کودک کنجکاوي داريد که سوالات هم معقول و هم غير معقول مي پرسد، سعي کنيد تا جاييکه مي توانيد به او پاسخ دهيد. اگر فرزندتان آنقدر بزرگ شده است که مي تواند بخواند، مي توانيد او را تشويق کنيد تا با مطالعه کتاب يا تحقيق در اينترنت پاسخ ها را پيدا کند.
- علاوه بر اين فراموش نکنيد که کودک براي تقويت مهارت هاي خود، به تغذيه ي خوب نياز دارد. بنابراين اطمينان حاصل کنيد که رژيم غذايي فرزندتان، حاوي مواد مغذي و مفيد است.
